- Złożenie oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane jest jednym z warunków, który, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego, musi zostać spełniony przez inwestora starającego się uzyskać pozwolenie na budowę.
- Obowiązek złożenia takiego oświadczenia zastąpił obowiązujący niegdyś bardziej restrykcyjny wymóg udokumentowania prawa do dysponowania nieruchomością.
Oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane składa się na formularzu. Jego wzór określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie wzorów wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę, zgłoszenia budowy i przebudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz decyzji o pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę z dnia 24 sierpnia 2016 roku (Dz.U. z 2016 r., poz. 1493).
Oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane składa inwestor. W przypadku większej liczby inwestorów lub osób upoważnionych do złożenia oświadczenia w imieniu inwestora, ubiegających się o pozwolenie na budowę lub dokonujących
zgłoszenia, każda z tych osób składa oddzielne oświadczenie. Natomiast, gdy inwestorem jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, albo gdy za inwestora będącego osobą fizyczną działa jej pełnomocnik, poza danymi inwestora konieczne jest wskazanie również danych osoby upoważnionej do złożenia oświadczenia w jego imieniu.
Co powinno zawierać oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością?
W oświadczeniu należy także wskazać dokładne dane nieruchomości z uwzględnieniem wszystkich działek ewidencyjnych, na których ma zostać przeprowadzona inwestycja. Najistotniejszą częścią oświadczenia jest deklaracja o posiadanym prawie do dysponowania wskazaną przez inwestora nieruchomością. Prawem do dysponowania nieruchomością, zgodnie z definicją zawartą w ustawie, jest tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych (np. umowy najmu lub dzierżawy, na mocy której właściciel upoważnił inny podmiot do wykonania robót budowlanych na własnej nieruchomości).
Należy pamiętać, że zgoda właściciela nieruchomości upoważniająca inwestora do dysponowania nieruchomością na cele budowlane powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i nie może być dorozumiana (tak wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2014 roku, II OSK 2827/12). Tytułem prawnym do dysponowania nieruchomością może być także orzeczenie sądu, które zastępuje zgodę właściciela nieruchomości albo też postanowienie o udzielenie zabezpieczenia roszczeń wydane w postępowaniu o wykup nieruchomości (tak wyrok NSA z dnia 22 czerwca 2020 roku, II OSK 29/20).
Konsekwencje prawne złożenia oświadczenia
Oświadczenie inwestora składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej. Korzysta się wówczas z domniemania, iż oświadczenie zawiera dane zgodne z rzeczywistością. Przepis, z którego wynika obowiązek złożenia oświadczenia, nie wskazuje bezpośrednio, jaka kara grozi za złożenie oświadczenia niezgodnego z rzeczywistością. Zgodnie jednak z regułą wynikającą z kodeksu postępowania administracyjnego, jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia organu administracji, organ administracji publicznej odbiera od strony oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Oznacza to, że złożenie fałszywego oświadczenia w przedmiocie prawa do dysponowania nieruchomością, zagrożone jest zgodnie z art. 233 § 1 Kodeksu karnego karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Pouczenie o podstawie odpowiedzialności karnej za złożone oświadczenie znajduje się we wzorze oświadczenia.
Podważanie złożonego przez inwestora oświadczenia w toku postępowania administracyjnego jest oczywiście możliwe. Jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych oświadczenie złożone w przewidzianej ustawowo formie, stanowi domniemanie. Dlatego można je obalić tylko dowodami wskazującymi na brak zgodności oświadczenia z rzeczywistością (np. wyrok NSA z 9 listopada 2005 roku, II OSK 179/05).
Należy podkreślić, że oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością trzeba złożyć przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego jednoznacznie wskazuje, że wydanie pozwolenia na budowę w przypadku braku oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane stanowi rażące naruszenie przepisów prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego.
